Preventie
en (nood)maatregelen bij enge geluiden
Fijn
als je hond zo’n stoïcijns type is die nergens van onder de indruk is. Zoekt je
hond tijdens de jaarwisseling echter zijn heil in de ingebouwde voorraadkast
onder de trap, of zet hij alleen al bij gerommel in de verte - onweer op komst!
- absoluut geen poot meer buiten de deur, dan hebben jullie een probleem. Om (on)verklaarbare redenen kan een hond schrikken van onbekende
geluiden, bang zijn of angst ontwikkelen. Oorzaak kunnen natuurlijke aanleg (erfelijk
belast), een angstige moederhond, een traumatische ervaring, opvoeding,
gezondheidstoestand van de hond (of zijn eigenaar) of omgevingsfactoren zijn.
Vuurwerk (het hele jaar!), onweer, explosieven die tot ontploffing worden
gebracht, het afschieten van een kanon bij festiviteiten, een klapband of een
dichtslaande deur veroorzaken allemaal geluiden die bestaan uit verandering in
luchtdruk die het gehoororgaan raken.
Elektrische
apparaten en gereedschap met sneldraaiende assen produceren doordringende hoge
tonen die onhoorbaar voor mensen zijn, maar die honden als pijnlijk kunnen
ervaren. Dit kan verklaren waarom bijvoorbeeld een stofzuiger bij behoorlijk
wat honden irritatie veroorzaakt of erger: angst inboezemt. Menige hond treft het voor hem enge geluid onvoorbereid.
Door de juiste respons van de eigenaar kan worden voorkomen dat de hond angst
ontwikkelt.
Symptomen
Enkele kenmerken van stress of angst:
hevig
hijgen (met als gevolg meer dorst - drinken - urineren)
buitensporig
trillen en beven
vluchtgedrag
bescherming
zoeken
niet
naar buiten durven
bovenmatige
aanhankelijkheid
onrustig
janken,
grommen of aanhoudend blaffen
destructief
gedrag
kortstondig
onzindelijk
zonder
aanleiding voortdurend of overmatig krabben
overmatig
geeuwen door stress
voedsel
- zelfs onweerstaanbare koekjes - weigeren
apathisch
worden – geen contact maken
Preventie
Stel alles
in het werk om te voorkomen dat je hond angst(en) ontwikkelt.
Ben
je zelf bang voor vuurwerk, donderslagen en bliksem, breng die angst dan niet
over op je hond door in elk geval zelf uiterlijk kalm te blijven. Reageer niet
op een knal of als het weerlicht. Zorg voor een relaxte sfeer.
De
intonatie van je stem heeft duidelijk impact op de hond. Bij kalm gedrag en een
vrolijke stem zal hij weinig onraad vermoeden of zich zelfs om de tuin laten
leiden.
Gedraag je
niet anders dan normaal wanneer de hond ‘noodsignalen’ uitzendt. Blijf
onverstoorbaar de normale alledaagse bezigheden zoals gebruikelijk doen.
Minimaliseer
het risico van blootstelling aan geluiden, ook voor honden die nergens bang
voor zijn. Er is slechts één slechte ervaring voor nodig om een hondenlevenlang
te bibberen tijdens vuurwerk of zelfs alleen al voor de geur ervan.
Cd
Om jonge honden
in een ontspannen sfeer aan onbekende geluiden te laten wennen zijn er diverse oefencd’s
verkrijgbaar. Deze bevatten een breed scala aan geluidsfragmenten met oplopende
intensiteit. Volwassen honden die al een fobie hebben ontwikkeld linken de
geluiden op de cd vaak niet aan de werkelijkheid. Zij lijken meer gebaat bij
een combinatie van desensibilisatie en training, al dan niet, onder deskundige
begeleiding. Zo kan stapsgewijs de negatieve associatie bij het betreffende
geluid omgebogen worden naar een positieve (bijvoorbeeld het favoriete
spelletje samen met de baas doen). Het is begrijpelijk dat zo’n therapie
maanden kan duren. Heeft je hond het moeilijk tijdens de decembermaand, begin
dan tijdig met oefenen.
Tellington
Touch (TTouch)
Tijdens de
huidbewegingstherapie waarbij hoofdzakelijk licht drukkende cirkelachtige
bewegingen worden gemaakt, die alle vier de vormen van hersenactiviteit aanspreken,
komen hormonen vrij die stress verminderen. Aanvullend kan men een body bandage aanleggen waardoor de hond
zich zekerder gaat voelen. Als je hond de TTouch als prettig ervaart kan dit
helpen tijdens stressvolle momenten. Net als bij inbakeren en het thundershirt kan de body bandage het gevoel geven van een
veilige omarming.
Kalmerende
signalen
Turid Rugaas
introduceert in haar boekje circa dertig kalmerende signalen die honden
gebruiken. Door ze te leren herkennen kun je jouw eigen hond lezen en dus beter
begrijpen. Snap je wat de hond jou duidelijk wil maken dan kun je daar op
reageren door diezelfde hondse signalen uit te zenden. Is de hond gespannen dan
kun je met de simpel aangeleerde non-verbale communicatie de hond tot rust
brengen.
(Optionele)
noodmaatregelen:
Onder
de angsthazen zijn ware volhouders. Voor de wanhopige eigenaar is het in de
praktijk daarom vaak moeilijk om de angstige hond te blijven negeren; men wil de
hond tot bedaren brengen, hem afleiden of opbeuren. Geruststellen mag (je hond vertrouwt jou), maar laat je niet verleiden tot (schier eindeloze) troostgebaren. Troosten werkt bij honden averechts: zielig tegen ze doen wordt uitgelegd als een bevestiging dat hun angst terecht is. Door jouw medelijden,
zal hij het gevoel krijgen dat er daadwerkelijk verschrikkelijke dingen staan te
gebeuren. Het
meest doeltreffend is om je niet van de wijs brengen, kalm te blijven en gewoon
door te gaan met waar je mee bezig was. Zo snapt de hond, dat er niets is om
bang voor te zijn. NB Troosten is iets anders dan steunen! Bij troosten toon je je medeleven (bijvoorbeeld bij verlies of verdriet), door steun te geven sterkt je iemand en het werkt opbeurend.
Een
angstige hond zoekt bescherming. Vertrouwt hij zijn baas volledig - hij weet
dat hij bij hem veilig is - dan zal hij daar houvast willen zoeken. Beschouw
het als een compliment wanneer je hond steun bij je zoekt. Toon begrip en laat hem
weten dat hij onnodig ergens op reageert. Dat kan met een terloopse
opmerking: ‘Het is helemaal nergens voor nodig dat jij je zo aanstelt’, een aai
over de bol of even stevig vasthouden. Steun geven helpt stress te reduceren
waardoor de angstemotie op dat moment vermindert. Echter door herhaling is het
mogelijk dat het angstgedrag op de lange termijn juist vermeerdert of extreme
vormen aanneemt. Dit komt doordat het angstgedrag beloond wordt met aandacht.
Aait men dus de hond exact op het moment van een hevig angstmoment dan loopt
men het risico om die uiting juist te bevestigen. Over hoe te reageren lopen de
meningen van deskundigen nogal uiteen. Observeer het gedrag van de hond en kijk
welke handeling(en) een positief
effect op zijn welbevinden hebben. Enige mate van zelfreflectie - hoe ga jij met
de situatie om - is hier zeker van toegevoegde waarde.
Tips
Laat
tijdens Oudejaarsdag de hond overdag op een stille plek uitgebreid uit. Van al
dat geravot en geren is hij ’s avonds hondsmoe.
Ontloop
groepjes opgeschoten jeugd die vuurwerk bij zich kunnen hebben. Vraag anders of
ze willen wachten met het afsteken totdat jullie op een veilige afstand zijn.
Vertoont
je hond vluchtgedrag, lijn hem dan tijdens de ‘rotjesperiode’ of bij gerommel
in de verte preventief aan. Bevestig een penning aan zijn halsband met het
(mobiele) telefoonnummer waar je op dat moment bereikbaar op bent.
Laat
je (angstige) hond niet alleen tijdens het afsteken van vuurwerk of als er onweer
op komst is.
Houd
de (bange) hond tijdens het afsteken van vuurwerk veilig binnen. Informeer visite
over de toestand van de hond en geef hen instructies om de hond met rust te
laten. Indien zij in- en uitlopen luidt het devies: deuren sluiten zodat de
hond niet naar buiten kan glippen.
Een
donkere of schemerige kamer werkt kalmerend.
Creëer
een veilig plekje voor de hond. Voor de een is dat onder het bed, de badkamer of de bank, voor
een ander een plekje dicht naast zijn baasje. Voor honden die graag in de bench vertoeven kan deze
als panic room fungeren. Door de kooi
met een deken af te dekken boots je een donker en veilig hol na. Laat wel een
spiekgaatje open zodat de hond kan gluren als hij wil.
Doe
de (geluiddempende) rolluiken omlaag, of sluit de gordijnen en doe jaloezieën
dicht tegen lichtflitsen. (Hermetisch) gesloten ramen en deuren temperen het
geluidsniveau.
Draai
een (voor de hond) ontspannend muziekje af of zet de tv (met zijn
lievelingsprogramma) aan om het bedreigende geluid te maskeren. Zelfs slimme
honden laten zich graag misleiden: heus, het was niet buiten, het gebeurde in
de film!
Straf
de hond nooit als hij schrikt. Gedraag je tijdens zo’n schrikreactie nonchalant.
Is
je hond echt panisch voor vuurwerk en helpt ‘niets’? Breng hem dan (ruim van te
voren) in een afgelegen pension onder. Of boek een gezellig uitje voor jullie
samen op een plek waar jullie gevrijwaard zijn van gillende keukenmeiden en
zevenklappers.
Ouderdomsdoofheid
brengt soms uitkomst doordat de waarneming van de hond verandert.
Er zijn hondjes die het prettig vinden om ingebakerd (als een baby
omwikkelen met een handdoek of lakentje) te worden. Er zijn zelfs jasjes
beschikbaar: het zogeheten thundershirt.
Je kunt ze meestal uitproberen onder de ‘niet goed, geld terug’ garantie. Het geclaimde
effect bestaat hieruit dat de constante druk op de romp voor een kalmerende
werking zorgt. Wanneer de hond gaat of blijft hijgen, kan dit een uiting zijn
dat hij het te warm heeft. Of het kan betekenen dat hij zich juist niet
geborgen voelt. Soms biedt een dekentje waarin de hond zich kan verbergen al uitkomst.
Kalmerende middelen
Is je hond extreem angstig of panisch tijdens de jaarwisseling en zie
je geen mogelijkheid om hem elders onder te brengen, dan kan ondersteuning met
medicijnen een optie zijn. Het is onverstandig om zelf te gaan experimenteren. Raadpleeg
altijd de dierenarts indien je de hond pilletjes wilt gaan voeren. Elke
individuele hond (zelfs qua ras bestaat er verschil) kan anders op medicijnen
reageren. Geef nooit zomaar geneesmiddelen voor humaan gebruik. Indien
hetzelfde medicijn zowel aan dier als mens gegeven kan worden, is toch de
dosering anders. Laat medicatie altijd voorschrijven door een dierenarts.
Farmaceutica
Er zijn twee soorten tabletten.
Angstverminderende tabletten hebben als doel de (overdreven)
bange hond rustiger en ongevoeliger voor geluid te maken plus angst te
reduceren. Het wordt bij voorkeur preventief gebruikt; dus op een moment dat
het dier zich nog niet in de angstsituatie bevindt (en geen spanning heeft
opgebouwd).
Kalmeringstabletten toedienen wordt ten zeerste afgeraden door
dierenartsen en de Hondenbescherming. Je hond wordt er slaperig, suf en wankel
op de pootjes van. Door de slome bewegingen lijkt hij ontspannen, terwijl hij
dat niet is. De angst blijft gewoon aanwezig. De hond wordt als het ware tijdelijk
fysiek ‘verlamd’ en niet geestelijk, waardoor hij dus onmogelijk op zijn angst
kan reageren. Er zijn aanwijzingen dat kalmeringstabletten de geluidsgevoeligheid juist
vergroten waardoor de angst dus toe kan nemen!
Alternatieve
oplossingen:
De slagroomspuitbus voor honden die het 'slechts' rond het moment suprême (Oudejaarsavond en Nieuwjaarsnacht) niet uithouden.
Feromonen
D.O.G. (Dog Appeasing Pheromone) verdamper tegen
(vuurwerk)angst.
Omdat
de vuurwerkverkoop al eerder begint, kan er al eerder overlast voor de hond
zijn. Om te voorkomen dat de hond ongezonde spanning opbouwt, kan men enkele
weken voor de jaarwisseling beginnen met de verdamper die een feromoon verspreidt.
Het is gebaseerd op het principe dat pups rustig zouden worden na het drinken
van de moedermelk. Een
feromoon is een stofje dat boodschappen overbrengt tussen individuen van
eenzelfde soort. De verdamper houd je twee weken voor de
jaarwisseling doorlopend in het stopcontact van de ruimte waar de hond het
meest verblijft. Daarna kun je afbouwen. Als variant is er tevens een halsband
verkrijgbaar.
Reacties
op feromonen zijn heel verschillend: sommige honden reageren er zichtbaar op en
worden minder nerveus, bij andere valt er weinig verbetering te bespeuren: de
hond lijkt zich nog steeds niet of moeilijk te kunnen ontspannen.
Homeopathische
middelen
worden zowel na het raadplegen van een (homeopathisch) dierenarts (die
complexpreparaten persoonlijk op de hond kan afstemmen) dan wel op eigen houtje
gebruikt.
Vrij
verkrijgbare natuurlijke middelen zoals Rescue spray of (sinds kort ook
alcoholvrije, want alcohol en honden is een slechte combinatie) druppels worden door Bach
original flowers aanbevolen vanwege het geruststellend en ontspannen effect
op de gemoedstoestand van de hond.
De
intentie van Telizen (bevat het aminozuur
L-theanine, een stof die in groene thee voorkomt) is het activeren van de hersengolven
waardoor dieren kalmeren zonder versuft te raken. Met deze tabletjes tegen
vuurwerkangst dient men 3 maanden van te voren mee te beginnen.
Zylkène is een natuurlijk voedingssupplement
dat je huisdier kan helpen zich beter aan te passen aan een verandering in de
leefsituatie. De basis van dit natuurproduct vormt alfa-casozepine.
Naar
alternatieve methoden zoals DAP, Telizen, Zylkène en homeopathie
zou echter meer onderzoek gedaan kunnen worden om voldoende wetenschappelijk
bewijs voor de werkzaamheid te verzamelen.
Of de methode voor jouw hond heilzaam is, zul je uit moeten proberen; het
beoogde effect verschilt nogal. Overleg altijd met een dierenarts of deskundig
gedragstherapeut wat specifiek voor jouw hond het beste middel is.
Voedingsconcept
Wanneer er een stressvolle situatie op komst is kan CALM Diet van Royal Canin uitkomst
bieden voor de kleine hond. Het voer bevat onder andere L-tryptofaan en
alfa-casozepine/Lactium®. Er wordt
geadviseerd om met het voeren van de dieetvoeding 3-6 weken van te voren te beginnen
tot een week erna.
Ondanks alle eerder genoemde opties is een hond uiteindelijk het
gelukkigst als hij zijn angst overwint. Irreële angst is in de regel af te
leren: begin tijdig met oefenen, bouw zorgvuldig en in het tempo van de hond op.
Tekst & foto’s: Cela den Biesen www.kluifje.com