BLAFFERS EN KNALLERS

Preventie en (nood)maatregelen bij enge geluiden

Fijn als je hond zo’n stoïcijns type is die nergens van onder de indruk is. Zoekt je hond tijdens de jaarwisseling echter zijn heil in de ingebouwde voorraadkast onder de trap, of zet hij alleen al bij gerommel in de verte - onweer op komst! - absoluut geen poot meer buiten de deur, dan hebben jullie een probleem. Om (on)verklaarbare redenen kan een hond schrikken van onbekende geluiden, bang zijn of angst ontwikkelen. Oorzaak kunnen natuurlijke aanleg (erfelijk belast), een angstige moederhond, een traumatische ervaring, opvoeding, gezondheidstoestand van de hond (of zijn eigenaar) of omgevingsfactoren zijn. Vuurwerk (het hele jaar!), onweer, explosieven die tot ontploffing worden gebracht, het afschieten van een kanon bij festiviteiten, een klapband of een dichtslaande deur veroorzaken allemaal geluiden die bestaan uit verandering in luchtdruk die het gehoororgaan raken.

Elektrische apparaten en gereedschap met sneldraaiende assen produceren doordringende hoge tonen die onhoorbaar voor mensen zijn, maar die honden als pijnlijk kunnen ervaren. Dit kan verklaren waarom bijvoorbeeld een stofzuiger bij behoorlijk wat honden irritatie veroorzaakt of erger: angst inboezemt. Menige hond treft het voor hem enge geluid onvoorbereid. Door de juiste respons van de eigenaar kan worden voorkomen dat de hond angst ontwikkelt.

Symptomen

Enkele kenmerken van stress of angst:

hevig hijgen (met als gevolg meer dorst - drinken - urineren)

buitensporig trillen en beven

vluchtgedrag

bescherming zoeken

niet naar buiten durven

bovenmatige aanhankelijkheid

onrustig

janken, grommen of aanhoudend blaffen

destructief gedrag

kortstondig onzindelijk

zonder aanleiding voortdurend of overmatig krabben

overmatig geeuwen door stress

voedsel - zelfs onweerstaanbare koekjes - weigeren

apathisch worden – geen contact maken

Preventie

Stel alles in het werk om te voorkomen dat je hond angst(en) ontwikkelt.

Ben je zelf bang voor vuurwerk, donderslagen en bliksem, breng die angst dan niet over op je hond door in elk geval zelf uiterlijk kalm te blijven. Reageer niet op een knal of als het weerlicht. Zorg voor een relaxte sfeer.

De intonatie van je stem heeft duidelijk impact op de hond. Bij kalm gedrag en een vrolijke stem zal hij weinig onraad vermoeden of zich zelfs om de tuin laten leiden.

Gedraag je niet anders dan normaal wanneer de hond ‘noodsignalen’ uitzendt. Blijf onverstoorbaar de normale alledaagse bezigheden zoals gebruikelijk doen.

Minimaliseer het risico van blootstelling aan geluiden, ook voor honden die nergens bang voor zijn. Er is slechts één slechte ervaring voor nodig om een hondenlevenlang te bibberen tijdens vuurwerk of zelfs alleen al voor de geur ervan.

Cd

Om jonge honden in een ontspannen sfeer aan onbekende geluiden te laten wennen zijn er diverse oefencd’s verkrijgbaar. Deze bevatten een breed scala aan geluidsfragmenten met oplopende intensiteit. Volwassen honden die al een fobie hebben ontwikkeld linken de geluiden op de cd vaak niet aan de werkelijkheid. Zij lijken meer gebaat bij een combinatie van desensibilisatie en training, al dan niet, onder deskundige begeleiding. Zo kan stapsgewijs de negatieve associatie bij het betreffende geluid omgebogen worden naar een positieve (bijvoorbeeld het favoriete spelletje samen met de baas doen). Het is begrijpelijk dat zo’n therapie maanden kan duren. Heeft je hond het moeilijk tijdens de decembermaand, begin dan tijdig met oefenen.

Tellington Touch (TTouch)

Tijdens de huidbewegingstherapie waarbij hoofdzakelijk licht drukkende cirkelachtige bewegingen worden gemaakt, die alle vier de vormen van hersenactiviteit aanspreken, komen hormonen vrij die stress verminderen. Aanvullend kan men een body bandage aanleggen waardoor de hond zich zekerder gaat voelen. Als je hond de TTouch als prettig ervaart kan dit helpen tijdens stressvolle momenten. Net als bij inbakeren en het thundershirt kan de body bandage het gevoel geven van een veilige omarming.

Kalmerende signalen

Turid Rugaas introduceert in haar boekje circa dertig kalmerende signalen die honden gebruiken. Door ze te leren herkennen kun je jouw eigen hond lezen en dus beter begrijpen. Snap je wat de hond jou duidelijk wil maken dan kun je daar op reageren door diezelfde hondse signalen uit te zenden. Is de hond gespannen dan kun je met de simpel aangeleerde non-verbale communicatie de hond tot rust brengen.

(Optionele) noodmaatregelen:

Onder de angsthazen zijn ware volhouders. Voor de wanhopige eigenaar is het in de praktijk daarom vaak moeilijk om de angstige hond te blijven negeren; men wil de hond tot bedaren brengen, hem afleiden of opbeuren. Geruststellen mag (je hond vertrouwt jou), maar laat je niet verleiden tot (schier eindeloze) troostgebaren. Troosten werkt bij honden averechts: zielig tegen ze doen wordt uitgelegd als een bevestiging dat hun angst terecht is. Door jouw medelijden, zal hij het gevoel krijgen dat er daadwerkelijk verschrikkelijke dingen staan te gebeuren. Het meest doeltreffend is om je niet van de wijs brengen, kalm te blijven en gewoon door te gaan met waar je mee bezig was. Zo snapt de hond, dat er niets is om bang voor te zijn. NB Troosten is iets anders dan steunen! Bij troosten toon je je medeleven (bijvoorbeeld bij verlies of verdriet), door steun te geven sterkt je iemand en het werkt opbeurend.

Een angstige hond zoekt bescherming. Vertrouwt hij zijn baas volledig - hij weet dat hij bij hem veilig is - dan zal hij daar houvast willen zoeken. Beschouw het als een compliment wanneer je hond steun bij je zoekt. Toon begrip en laat hem weten dat hij onnodig ergens op reageert. Dat kan met een terloopse opmerking: ‘Het is helemaal nergens voor nodig dat jij je zo aanstelt’, een aai over de bol of even stevig vasthouden. Steun geven helpt stress te reduceren waardoor de angstemotie op dat moment vermindert. Echter door herhaling is het mogelijk dat het angstgedrag op de lange termijn juist vermeerdert of extreme vormen aanneemt. Dit komt doordat het angstgedrag beloond wordt met aandacht. Aait men dus de hond exact op het moment van een hevig angstmoment dan loopt men het risico om die uiting juist te bevestigen. Over hoe te reageren lopen de meningen van deskundigen nogal uiteen. Observeer het gedrag van de hond en kijk welke handeling(en) een positief effect op zijn welbevinden hebben. Enige mate van zelfreflectie - hoe ga jij met de situatie om - is hier zeker van toegevoegde waarde.

Tips

Laat tijdens Oudejaarsdag de hond overdag op een stille plek uitgebreid uit. Van al dat geravot en geren is hij ’s avonds hondsmoe.

Ontloop groepjes opgeschoten jeugd die vuurwerk bij zich kunnen hebben. Vraag anders of ze willen wachten met het afsteken totdat jullie op een veilige afstand zijn.

Vertoont je hond vluchtgedrag, lijn hem dan tijdens de ‘rotjesperiode’ of bij gerommel in de verte preventief aan. Bevestig een penning aan zijn halsband met het (mobiele) telefoonnummer waar je op dat moment bereikbaar op bent.

Laat je (angstige) hond niet alleen tijdens het afsteken van vuurwerk of als er onweer op komst is.

Houd de (bange) hond tijdens het afsteken van vuurwerk veilig binnen. Informeer visite over de toestand van de hond en geef hen instructies om de hond met rust te laten. Indien zij in- en uitlopen luidt het devies: deuren sluiten zodat de hond niet naar buiten kan glippen.

Een donkere of schemerige kamer werkt kalmerend.

Creëer een veilig plekje voor de hond. Voor de een is dat onder het bed, de badkamer of de bank, voor een ander een plekje dicht naast zijn baasje. Voor honden die graag in de bench vertoeven kan deze als panic room fungeren. Door de kooi met een deken af te dekken boots je een donker en veilig hol na. Laat wel een spiekgaatje open zodat de hond kan gluren als hij wil.

Doe de (geluiddempende) rolluiken omlaag, of sluit de gordijnen en doe jaloezieën dicht tegen lichtflitsen. (Hermetisch) gesloten ramen en deuren temperen het geluidsniveau.

Draai een (voor de hond) ontspannend muziekje af of zet de tv (met zijn lievelingsprogramma) aan om het bedreigende geluid te maskeren. Zelfs slimme honden laten zich graag misleiden: heus, het was niet buiten, het gebeurde in de film!

Straf de hond nooit als hij schrikt. Gedraag je tijdens zo’n schrikreactie nonchalant.

Is je hond echt panisch voor vuurwerk en helpt ‘niets’? Breng hem dan (ruim van te voren) in een afgelegen pension onder. Of boek een gezellig uitje voor jullie samen op een plek waar jullie gevrijwaard zijn van gillende keukenmeiden en zevenklappers.

Ouderdomsdoofheid brengt soms uitkomst doordat de waarneming van de hond verandert.

Er zijn hondjes die het prettig vinden om ingebakerd (als een baby omwikkelen met een handdoek of lakentje) te worden. Er zijn zelfs jasjes beschikbaar: het zogeheten thundershirt. Je kunt ze meestal uitproberen onder de ‘niet goed, geld terug’ garantie. Het geclaimde effect bestaat hieruit dat de constante druk op de romp voor een kalmerende werking zorgt. Wanneer de hond gaat of blijft hijgen, kan dit een uiting zijn dat hij het te warm heeft. Of het kan betekenen dat hij zich juist niet geborgen voelt. Soms biedt een dekentje waarin de hond zich kan verbergen al uitkomst.

Kalmerende middelen

Is je hond extreem angstig of panisch tijdens de jaarwisseling en zie je geen mogelijkheid om hem elders onder te brengen, dan kan ondersteuning met medicijnen een optie zijn. Het is onverstandig om zelf te gaan experimenteren. Raadpleeg altijd de dierenarts indien je de hond pilletjes wilt gaan voeren. Elke individuele hond (zelfs qua ras bestaat er verschil) kan anders op medicijnen reageren. Geef nooit zomaar geneesmiddelen voor humaan gebruik. Indien hetzelfde medicijn zowel aan dier als mens gegeven kan worden, is toch de dosering anders. Laat medicatie altijd voorschrijven door een dierenarts. 

Farmaceutica

Er zijn twee soorten tabletten.

Angstverminderende tabletten hebben als doel de (overdreven) bange hond rustiger en ongevoeliger voor geluid te maken plus angst te reduceren. Het wordt bij voorkeur preventief gebruikt; dus op een moment dat het dier zich nog niet in de angstsituatie bevindt (en geen spanning heeft opgebouwd).

Kalmeringstabletten toedienen wordt ten zeerste afgeraden door dierenartsen en de Hondenbescherming. Je hond wordt er slaperig, suf en wankel op de pootjes van. Door de slome bewegingen lijkt hij ontspannen, terwijl hij dat niet is. De angst blijft gewoon aanwezig. De hond wordt als het ware tijdelijk fysiek ‘verlamd’ en niet geestelijk, waardoor hij dus onmogelijk op zijn angst kan reageren. Er zijn aanwijzingen dat kalmeringstabletten de geluidsgevoeligheid juist vergroten waardoor de angst dus toe kan nemen!

Alternatieve oplossingen:

De slagroomspuitbus voor honden die het 'slechts' rond het moment suprême (Oudejaarsavond en Nieuwjaarsnacht) niet uithouden.

Feromonen

D.O.G. (Dog Appeasing Pheromone) verdamper tegen (vuurwerk)angst.

Omdat de vuurwerkverkoop al eerder begint, kan er al eerder overlast voor de hond zijn. Om te voorkomen dat de hond ongezonde spanning opbouwt, kan men enkele weken voor de jaarwisseling beginnen met de verdamper die een feromoon verspreidt. Het is gebaseerd op het principe dat pups rustig zouden worden na het drinken van de moedermelk. Een feromoon is een stofje dat boodschappen overbrengt tussen individuen van eenzelfde soort. De verdamper houd je twee weken voor de jaarwisseling doorlopend in het stopcontact van de ruimte waar de hond het meest verblijft. Daarna kun je afbouwen. Als variant is er tevens een halsband verkrijgbaar.

Reacties op feromonen zijn heel verschillend: sommige honden reageren er zichtbaar op en worden minder nerveus, bij andere valt er weinig verbetering te bespeuren: de hond lijkt zich nog steeds niet of moeilijk te kunnen ontspannen.

Homeopathische middelen worden zowel na het raadplegen van een (homeopathisch) dierenarts (die complexpreparaten persoonlijk op de hond kan afstemmen) dan wel op eigen houtje gebruikt.

Vrij verkrijgbare natuurlijke middelen zoals Rescue spray of (sinds kort ook alcoholvrije, want alcohol en honden is een slechte combinatie) druppels worden door Bach original flowers aanbevolen vanwege het geruststellend en ontspannen effect op de gemoedstoestand van de hond.

De intentie van Telizen (bevat het aminozuur L-theanine, een stof die in groene thee voorkomt) is het activeren van de hersengolven waardoor dieren kalmeren zonder versuft te raken. Met deze tabletjes tegen vuurwerkangst dient men 3 maanden van te voren mee te beginnen.

Zylkène is een natuurlijk voedingssupplement dat je huisdier kan helpen zich beter aan te passen aan een verandering in de leefsituatie. De basis van dit natuurproduct vormt alfa-casozepine.

Naar alternatieve methoden zoals DAP, Telizen, Zylkène en homeopathie zou echter meer onderzoek gedaan kunnen worden om voldoende wetenschappelijk bewijs voor de werkzaamheid te verzamelen. Of de methode voor jouw hond heilzaam is, zul je uit moeten proberen; het beoogde effect verschilt nogal. Overleg altijd met een dierenarts of deskundig gedragstherapeut wat specifiek voor jouw hond het beste middel is.

Voedingsconcept

Wanneer er een stressvolle situatie op komst is kan CALM Diet van Royal Canin uitkomst bieden voor de kleine hond. Het voer bevat onder andere L-tryptofaan en alfa-casozepine/Lactium®. Er wordt geadviseerd om met het voeren van de dieetvoeding 3-6 weken van te voren te beginnen tot een week erna.

Ondanks alle eerder genoemde opties is een hond uiteindelijk het gelukkigst als hij zijn angst overwint. Irreële angst is in de regel af te leren: begin tijdig met oefenen, bouw zorgvuldig en in het tempo van de hond op.

Tekst & foto’s: Cela den Biesen www.kluifje.com