zaterdag 16 december 2017

AFSCHEID NEMEN VAN JE HOND

Foto: Marly mense

De laatsteloodjeslijst
(dankzij Antoinette Scheulderman weer een dierbaar onderwerp)

Doodgaan hoort bij het leven. Tegen beter weten in hoop je dat jouw maatje het eeuwige leven heeft, of dat hij als de tijd daar is uit eigen beweging in je armen voorgoed de ogen sluit. Wanneer is een hondenleven voltooid, hoe verloopt het afscheid, en is er een remedie tegen gemis?


Wanneer is een hond aan zijn laatste beetje toe?

Een natuurlijke dood komt zelden voor bij honden. Slechts een luttel percentage van de honden wordt niet meer wakker uit de slaap. Eens zul je, met lood in de schoenen, die ene vreselijke beslissing moeten nemen. Afscheid nemen is het laatste wat je voor jouw hond kunt doen: omdat je van hem houdt, gun je hem zijn waardigheid en bespaar je hem (verdere) pijn. Loslaten hoort ook bij een hondenleven. Soms zijn mensen zo emotioneel verstrikt in de relatie met hun hond dat ze uit piëteit het aftakelingsproces van de hond negeren en geen besluit kunnen nemen omtrent het levenseinde. Of ze vinden het nog te vroeg. Kijk je hond diep in de ogen, heb een goed gesprek met hem, en bovenal wees eerlijk tegen jezelf. De betrokken dierenarts kan informeren, maar kan en mag geen doodvonnis vellen. Wel speelt hij een onmisbare rol bij de (geplande of onverwachte) euthanasie en het rouwproces.

Een controlelijst als steuntje in de rug. Zodra één of meer van de vijf indicatoren met ‘nee’ beantwoord moet worden, bestaat er een gegronde reden om over euthanasie te gaan nadenken en met de dierenarts te overleggen.
A. Heeft de hond nog plezier in zijn leven?
B. Heeft de hond nog een gezonde eetlust?
C. Is de hond pijnvrij? Pijnklachten worden nogal eens toegeschreven aan ouderdom. Honden zijn meesters in het verbergen van pijn en zullen die zolang mogelijk verborgen houden. Geeft jouw hond pijnsignalen af dan heeft hij waarschijnlijk al in stilte geleden.
D. Is de senior-in-reservetijd nog zindelijk of is het binnenwerk ook aan slijtage onderhevig?
E. Heeft de (bejaarde) patiënt nog kans op genezing?

Leven met een deadline

De beslissing is genomen. Je hebt gekozen om de hond thuis of bij de dierenarts zijn laatste adem uit te laten blazen. Je hikt tegen de naderende datum aan. Probeer tijdens het aftellen van elkaar te genieten. Verwen hem - indien zijn toestand dat toelaat - die laatste weken, dagen, momenten met zijn lievelingshapjes, die favoriete wandeling of wat jouw hond gelukkig maakt(e). Je emoties projecteer je op je hond. Wat doe je: houd jij je sterk of laat je merken dat je verdrietig bent?

Niet dood te krijgen
Per 1 juli 2014 trad het ‘Besluit houders van dieren’ in werking. Je zou denken dat het allang verboden was, maar het zelf doden van katten en honden door particulieren wordt daarmee eindelijk pas strafbaar.

Opties na het overlijden

Als de hond vertrokken is naar het grote onbekende, lijkt het alsof je beschermd wordt tegen diepe angst of paniek. Als er een einde aan een lijdensweg komt, kan er zelfs sprake van bevrijding zijn, totdat het besef doordringt dat hij er niet meer is. Direct na het heengaan van de hond verandert er door de vacht weinig aan het uiterlijk; wel drogen de ogen in (kuiltje in plaats van bolling). Veel eigenaars vinden de rigor mortis, het verstijven van het lichaam, doodeng. Dat gevoel wordt extra gevoed door films waarin lijken onterecht overdreven breekbaar en onbuigzaam worden. Gemiddeld twee tot zes uur na het heengaan, treedt de rigor mortis in. Afhankelijk van de omgevingstemperatuur houdt de rigor mortis tot 72 uur aan. Uit eigen waarneming weet ik dat indien de hond in een frisse ruimte verblijft, het lichaam kort opstijft, maar voornamelijk soepel blijft. Uitgebreid afscheid nemen, kan als waardevol worden ervaren. Wil je jouw overleden hond thuis een nachtje laten overstaan, dan kun je bij een reguliere begrafenisondernemer indien nodig koelplaten huren.

Cremeren

Na de euthanasie neem je óf de overleden hond mee óf je laat hem achter bij de dierenarts. De dagelijkse ophaaldienst van het (huis)dierencrematorium neemt de op die dag bij de dierenpraktijk gestorven dieren mee naar het dierencrematorium. Als de portemonnee het toelaat, kiezen veel eigenaars voor crematie. De hond wordt tegen betaling individueel (de as uit een schoongeveegde oven is dan uniek van jouw hond) of collectief (groepscrematie waarbij je geen as ontvangt) gecremeerd. Kosteloos is de weg naar de destructie waar dode dieren gezamenlijk worden verbrand (om bijvoorbeeld energie op te wekken).ER zijn gemeenten met een kadaverdepot waar je je huisdier gratis kunt achterlaten; sommigen beschikken over een ophaaldienst.
Breng je de hond zelf naar het crematorium, of haalt het crematorium de hond (bij jou of de dierenarts) op dan heb je de mogelijk om de hond op te laten baren en een afscheidsceremonie te houden. Werkt het crematorium met koude ovens dan kun je, voor wie dat wil, de hond zelf in de oven leggen en door het raampje een laatste blik werpen. Bij een warme, net gebruikte oven wordt dit nooit gedaan. De vacht schroeit namelijk meteen en het is geen prettig gezicht om je hond in vlammen op te zien gaan.
Na ongeveer 2 uur is de crematie, het afkoelen en het verwerken van de as afgerond. De as gaat mee in een standaardblik of uitgezochte urn die je kunt koesteren, uitstrooien op zijn lievelingsplek, er een assieraad van laten maken of als vruchtbare bodem gebruiken bij het planten van een gedenkboom. 
NB Een overleden hond mag niet worden bijgezet in de laatste rustplaats op het kerkhof van zijn baasje. Een belrondje levert op dat je de as wel (stiekem) erbij kan begraven.

Begraven

Kies je voor deze optie dan leg je je hond onder de groene zoden op een dierenbegraafplaats waar de hond gezelschap heeft van huisdieren die de reis naar de eeuwige jachtvelden al hebben afgelegd. Ter aarde bestellen op zo’n dooienakkertje kan een fortuin kosten aan de houten (of kartonnen) koffer, de zerk of gedachteniszuil, grafhuur, reiskosten als je op bezoek gaat en zo.

Begraven in je eigen tuin. Het is in Nederland toegestaan om een huisdier in de eigen tuin (van je koopwoning!) te begraven. De wet hierover verschilt per gemeente die restricties kan aangeven zoals: voldoende diep (75 cm – 1,5 mtr.), niet in een waterwingebied, niet in plastic gewikkeld. Dieren die gestorven zijn aan een overdraagbare ziekte mogen niet begraven worden.

Dierendonorcodicil
Alhoewel het emotioneel moeilijk is, kan het een fijne gedachte zijn dat je gedoneerde hond nadat het voor hem finito is, direct het leven van een proefdier kan redden.

Prepareren

Kun je moeilijk afstand doen van je hond, dan kun je ervoor kiezen om je hond onsterfelijk te laten maken. Laten preparen is voor de een ‘n dood ding, voor de ander een troost. Opzetten door een erkend preparateur geeft het best mogelijke resultaat.


Rouwverweving

Afscheid nemen is hondsmoeilijk. Dood gaat snel, rouw duurt lang. Rouwen is een verwerkwoord.Je vecht tegen de tranen, maar de tranen zijn met meer. Voor menige eigenaar is de hond een gezinslid. Verdriet slijt, maar blijft, net als bij gestorven mensen. Er gaat al gauw een jaar (of twee) overheen, voordat het verdriet een plekje heeft gekregen en je door het rouwproces met fasen zoals verlies, besef, berusting en zelfverwijt (Twijfel over de verleden tijd: heb ik het wel goed gedaan. Of het afscheid had je je anders voorgesteld dan verwacht of gehoopt) heen bent. De eerste dagen en weken na de droevige gebeurtenis kan je nauwelijks geloven dat je het zult verweven met het dagelijks leven, zo’n (fysieke) pijn doet het. Je mist de aanwezigheid van de hond, het met hem bezig zijn, het ritme van de dag (nu je niets meer hebt om voor te zorgen is je bestaan zinloos), en de aanspraak van andere hondeneigenaren onderweg. De aard van de liefde kleurt de vorm van je rouw. Als er sprake is van een symbiotische liefde, dan is zelfverlies na de dood van van je innig geliefde hond een logische consequentie. 

Kinderen en magere Hein

Op kinderen kan de dood van een huisdier een onwisbare indruk maken. Betrek je kinderen bij het laten inslapen van de hond: noem het bij heel jonge kinderen anders, sommige durven anders zelf niet meer te gaan slapen omdat ze bang zijn dat ze ook niet meer wakker worden. Geef ze de kans om op hun eigen manier vaarwel te zeggen. Openlijk treuren is toegestaan, verberg ook je eigen verdriet ook niet. Een zorgvuldig afscheidsritueel helpt bij het verwerkingsproces. Er zijn knuffelcocons waar de hond in opgeborgen kan worden zodat kinderen de overleden hond nog een laatste keer kunnen vasthouden. Maak of schaf een kartonnen begraafkist aan die de kinderen mogen beschilderen. Kinderen die vastlopen tijdens het rouwproces kun je een herinneringsdoosje laten knutselen. De buitenkant staat voor het afschermmechanisme, het uiterlijk dat je versiert. Binnenin bewaar je herinneringen die staan voor je gevoel.
Laat huisgenoot hond afscheid ongedwongen afscheid nemen van zijn maatje. Aan de gestorven hond snuffelen kan hem droef stemmen, maar kan er tevens voor zorgen dat de overgebleven hond niet (voor lange tijd) op zoek gaat naar de overleden hond. 

Hoe kun je de donkere periode verlichten?

De rouwtijd is heel persoonlijk. Elke achterblijver beleeft en verwerkt het op zijn eigen manier. Je kunt een rouwkaart ontwerpen en rondsturen. Het maken van een (digitaal) fotoboek kan helpen bij de verwerking als een herinnering aan de leuke en mooie momenten. Bovendien kan het bevestigen dat de hond gelukkig is geweest bij jou. Een paradijs achter regenboogbrug is weer voor anderen een fijne gedachte. Je kunt je gevoelens verwoorden in een gedicht en het plaatsen op een digitale herinneringsplek. Of een afbeelding van je hond als tattoo op je lichaam laten zetten. Een kaarsje branden. Het uitlaten van of passen op een bevriende hond. Steunbetuigingen van medehondeneigenaars en begrip van je naaste omgeving kunnen je sterken. Van hondloze mensen die geen dierenliefhebber zijn, kun je de dooddoener ‘dan neem je toch een nieuwe’ verwachten. 

Praktische zaken 

Sinds 1 januari 2005 is het niet meer verplicht de stamboom van een rashond te retourneren naar de Raad van Beheer. Een korte mededeling per brief of e-mail waarin het NHSB nummer, de stamboomnaam en de overlijdensdatum vermeld staan, is voldoende. Bij het op de hoogte brengen van de ras- of hondensportvereniging waar je lid van bent met de hond, kan je rekenen op medeleven. Als je rouw kunt delen, wordt het ietsje minder zwaar om te dragen. Wordt er in jou gemeente hondenbelasting geind? Licht je gemeente dan in. Zo kan er bij voortuitbetaling restitutie plaatsvinden en krijg je geen onterechte aanslag bij een volgend jaar. Heb je een huisdierverzekering, dan zeg je die natuurlijk op. 

Opvolger

Een eventuele opvolger kan voor vreugde en afleiding zorgen. Hoelang moet je wachten voordat je weer een hond in huis haalt? Dat ligt helemaal aan de persoon en situatie. Ten eerste vind je niet een-twee-drie een hond waar het mee klikt. Ten tweede voelt een opvolger voor sommigen als verraad aan zijn gestorven voorganger. Een nieuweling betekent niet dat je klaar bent met het verlies. Mensen kunnen tegelijk rouwen en hun hart openstellen voor een (troost)hond. Waar het om gaat, is dat je de nieuwkomer neemt voor de juiste redenen: ben je al objectief genoeg? Zie je hem als opvolger of als plaatsvervanger? Ga je niet te veel vergelijken? Het is heel normaal om je uit gewoonte te vergissen en de naam van je vorige hond te noemen. Er zitten nog wel meer routines in je systeem. Zit er niet over in, zolang je de nieuwe hond de kans geeft om zichzelf te zijn.

Sterkte!

Tekst: Cela den Biesen